Landschapsplan Omgeving Theemswegtracé

Aanleiding

Het Theemswegtracé zal het trein- en vaarverkeer ontmengen. Hierdoor hoeft treinverkeer straks niet meer over de Calandbrug. De bouw van het tracé heeft een grote impact op de omgeving van de sluis waardoor deze deels opnieuw ingericht dient te worden. Het havenbedrijf zag kans om, behalve de essentiële stappen in de herinrichting, ook de recreatieve en ecologische kwaliteiten van het gebied te vergroten en heeft daarom H+N+S Landschapsarchitecten gevraagd een landschapsplan voor de omgeving van het Theemswegtracé te maken.

Visie

Startpunt voor het ontwerp is de Architectonische Visie waarin op hoofdlijnen drie landschappen worden onderscheiden:

• het Industrielandschap
• het Parklandschap
• het Infralandschap

De kadelijnen rond de sluis worden benadrukt door lange bomenrijen parallel aan de kades, her en der afgewisseld door een bosvak. Het ritme van het windscherm echoot door in de configuratie van de bomen. Tussen de bomenrijen door zwenkt het nieuwe viaduct over de sluis.

Tussen het windscherm en het Calandkanaal loopt een informeel wandelpad over de onderhoudsroute. Vanaf het fietspad is de route bereikbaar via de ‘poort’ in het windscherm. Tussen twee kolommen staat een bankje, met uitzicht over het water, en mogelijk een informatiepaneel. De 'wildernis' van struiken en bomen zoals die aan de zuidkant rond het windscherm aanwezig is, wordt verhevigd met struiken en enkele lage bomen en wordt voortgezet in de nisjes van het windscherm in noordelijke richting. Deze beplanting in de nissen contrasteert met de strakke populierenrijen aan de overzijde van de weg.

Uitgangspunten

• Het samenspel tussen architectuur en landschap is uitgangspunt: de groenstructuur accentueert de kwaliteiten van de gebouwde omgeving en staat in dienst van het schouwspel van het havengebied;
• De functie van het gebied als ecologische stapsteen wordt vergroot, o.a. door het natuurinclusief maken van het oostelijke viaduct. Toegepaste boom- en struiksoorten zijn inheems en bestand tegen zilte zeewind;
• De toegankelijkheid vanuit het werkgebied wordt vergroot met een overdekt wandelpad onder het viaduct langs de Theemsweg, het ‘Theemspad’. Vanuit Rozenburg wordt het gebied uitnodigend voor voetgangers door recreatief medegebruik van en aansluiting op het onderhoudspad langs het windscherm. Op logische plekken komen rustplekken, geïntegreerd in het viaduct of in de huisstijl van het havengebied;
• De kernbegrippen uit de Architectonische Visie (oneindigheid, horizontaliteit / verticaliteit, elementair materiaalgebruik, neutraliteit van kleur, eenvoud van vorm, eenheid van vormgeving, oriëntatie, zichtlijnen (behoud weidsheid) zijn van toepassing op de landschappelijke inrichting. Materialisatie is zorgvuldig en terughoudend;
• Er is ontworpen met aandacht voor duurzaamheid en innovatie.

Resultaat

Binnen het landschapsplan worden verschillende deelgebieden onderscheiden. De landschappelijke inrichting is afgestemd op de specifieke omgevingskwaliteiten per onderdeel:

1. Het Theemspad

Een natuurinclusief viaduct met overdekt wandelpad, geflankeerd door een kruidenrijke strook met orchideeën en kolommen begroeid met klimop, vormt een afwisselende wandeling vanuit het werkgebied richting de sluis en verbindt bestaand groen;

2. De orchideeënvallei

Deze vochtige laagte met kruidenrijk grasland is gesitueerd op een belangrijk landschappelijk ‘knikpunt’ en ligt in de luwte uit de wind. De plek is te zien als de beëindiging van het Theemspad, een groen uitroepteken!

3. Ruigteduin

Het parkgebied bij de sluis bestaat uit een kunstmatig duin met groepjes inheemse struiksoorten en enkele bomen, als voortzetting van de wildernis rond het windscherm. Dit geheel wordt omkaderd door de ritmische boomtoppen van de populieren langs de Theemsweg en de Neckarweg;

4. Neckarweg met wilder’nissen’

Robuuste boomrijen en bosschages staan fier langs de waterlijn. Een besloten zone met struiken en lage bomen rond de nissen van het windscherm biedt dekking voor fauna en versterkt voor passanten de ervaring van een wereld waarin natuur en cultuur op een bijzondere wijze bij elkaar komen.

Vervolg

Het landschapsplan voor de omgeving van het Theemswegtracé, op VO- en DO-niveau, vormt de basis voor het realisatieontwerp. H+N+S is nu met de uitvoeringsfase bezig, in overleg met opdrachtgevers en beheerders.