Waterlinie + Derde sluiskolk

Aanleiding

Consortium Sas van Vreeswijk, waar H+N+S bij is aangesloten, heeft de aanbesteding voor de aanleg van de 3e kolk Prinses Beatrixsluis en de verbreding van het Lekkanaal gewonnen. In het najaar van 2016 gaan de bouwwerkzaamheden van start en in 2020 moet realisatie afgerond zijn. H+N+S is in dit project verantwoordelijk voor de ruimtelijke kwaliteit, het landschapsplan en de landschappelijke inpassing. 

Landschappelijke impact

Met dit project gaat er veel veranderen aan het landschap rond de Nieuw Hollandse Waterlinie (NHW) tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de Lek. Daarnaast heeft de aanleg van bedrijventerrein Het Klooster ook grote impact. Met ons plan zetten we in op het accentueren van de landschappelijke kwaliteiten van het veenweidegebied en de inundatievelden van de Nieuw Hollandse Waterlinie (NHW), naast een zorgvuldige omgang met de verplaatsingsopgave van de monumentale objecten behorende bij de NHW. 

Aanpak

DBFM

Het project is een Design, Build, Maintain & Finance (DBFM) project. Dit betekent dat de aannemer het project ontwerpt, bouwt, financiert en verantwoordelijk is voor beheer en onderhoud voor een periode van 27 jaar. Rijkswaterstaat selecteerde Sas van Vreeswijk op basis van een combinatie van prijs en kwaliteit, ook wel Economische Meest Voordelige Inschrijving (EMVI) genoemd.

Resultaat

Samenhang en beleving NHW

Met de aanleg van het Lekkanaal en Prinses Beatrixsluis (geopend in 1938), moest de oorspronkelijke waterlinie worden opgeschoven naar zijn huidige locatie. Met de 3e sluiskolk en kanaalverbreding dient deze opgave zich opnieuw aan. Ditmaal vanuit het cultuurhistorisch besef om dit stuk van de NHW niet verloren te laten gaan. We streven naar het herkenbaar en beleefbaar maken van de verschillende onderdelen van de NHW, met een nieuw dijkprofiel als route langs het kanaal die refereert aan de oude liniedijk.

Historisch profiel

In het noordelijke deel, aansluitend op het Plofsluiscomplex, ligt een stuk oorspronkelijke liniedijk dat niet verlegd hoeft te worden. De kwaliteit van dit stukje dijk laat echter te wensen over; ingezakte taluds, een tijdelijke bouwweg en het opschot van beplanting heeft de dijk onherkenbaar gemaakt. We zien hier een kans om het verhaal en beleving rondom de NHW sterker te maken. We 'reconstrueren' hier de oude liniedijk. 

Accentueren knikpunt

Het knikpunt in de route langs het kanaal accentueren we om de verbreding van het kanaal en verschuiving van de liniedijk inzichtelijk te maken. Het historische profiel en het nieuwe profiel worden beide beëindigd met een keerwand van beton, zodat er een brede coupure ontstaat met uitzicht over het veenweidelandschap en aan de andere kant uitzicht over het verbrede kanaal. In de ruimte tussen fietspad en voetpad word een recreatief rustpunt aangelegd.

Het profiel van de nieuwe liniedijk heeft een eenvoudige en robuuste vormgeving dat wordt aangezet met een dubbele rij populieren. Het profiel is duidelijk anders vormgegeven dan de oude liniedijk, om verwarring en geschiedsvervalsing te voorkomen. Dit heldere profiel zetten we door langs het hele lekkanaal. In het zuidelijk deel (voorbij de Schalkwijkse Wetering) is het profiel dus gelijk aan het noordelijk deel, maar dan zonder de omgeleide wetering.

Objects Trouvé

Als gevolg van de kanaalverbreding dreigen historische objecten van de NHW verloren te gaan. Er is besloten deze objecten te behouden door ze als vervreemdende 'Objects Trouvé' terug te plaatsen in de vrije ruimte van de landschapszone tussen dijk en bedrijventerrein. De verplaatsing is min of meer loodrecht op de oude liniedijk, waarbij de onderlinge afstand tussen de objecten hetzelfde blijft als in de huidige situatie. 

Sluiscomplex

De Beatrixsluis is een bijzonder complex en aangewezen als industrieel Rijksmonument. Met de bouw van een derde sluiskolk ligt er een kans om ook het bestaande complex op te schonen van toevoegingen die afbreuk doen aan het oorspronkelijke architectonische karakter. Met de komst van een derde kolk ligt het voor de hand om de bedienfunctie te verplaatsen naar een nieuwe strategische locatie tussen de tweede en de derde kolk. Daarmee wordt het huidig bediengebouw inclusief loopbrug overbodig en kan gesloopt worden.

De nieuwe sluiskolk sluit qua kleur en materiaalgebruik aan bij de eerste en tweede sluiskolk. Ten opzichte van de historische sluis is de nieuwe kolk ondergeschikt. Sluis en gebouwde elementen zijn in het maaiveld (7.80 +NAP) verzonken. Vanaf het sluispad aan de oostzijde mag sluiskolk 3 zich echter als een eigentijdse robuuste ingreep tonen. De door groene taluds omgeven deurkassen vormen de architectonische expressie van de werking van de nieuwe sluis. 

Ecologische verbinding

Doordat de weg langs het sluiscomplex zakt ontstaat er een flauw oplopend talud tussen de weg en de sluiskolk. Daarmee komt met name de noordelijke deurkas in het zicht te liggen. Deze rijst als stoer betonnen element uit het maaiveld. Bij het buitenhoofd wordt een boomgroep van lindes aangebracht die tezamen met de rij bomen langs het sluispad een ecologische verbinding voor vleermuizen vormt. Met de plaatsing en de keuze van boomsoort is ook rekening gehouden met de belangrijke zichtlijnen vanuit omgeving.

Zuidelijke sluishoofd

Bij het zuidelijke sluishoofd wordt het uitkijkpunt aangelegd als een pleintje met ruimte voor 2 lange zitbanken, enkele informatiepanelen en fietsenstalling. Het meest zuidelijke deel van de deurkassen wordt beloopbaar gemaakt zodat er een spectaculair uitkijkpunt op zowel de sluis zelf als de aanvaarroute ontstaat.

Lekdijk

Voor de vormgeving van het profiel aan de zuidzijde van het sluiscomplex bij de lekdijk sluiten we aan op de voorstellen uit het eerder opgestelde landschapsplan (B+B). De weg op de kruin van de dijk zal uitgevoerd worden in gebakken klinkers. Er is sprake van een brede steunberm die ingezaaid wordt met een kruidenmengsel om een bloemrijke berm te verkrijgen.

Kazemat Vreeswijk-Oost

Bij de kazemat Vreeswijk-oost wordt aan de lekdijk een recreatief rustpunt aangelegd. De dijk wordt iets verbreed om plaats te maken voor 6 parkeerplaatsen, fietsenstalling, bank en informatiepanelen. Aan beide zijden van de dijk wordt een trap aangelegd die toegang biedt tot het informele wandelpad wat leidt naar het uitkijkpunt op de plek waar het Lekkanaal en Lek samenkomen. 

INHOUDELIJKE BIJDRAGE

Voormalig medewerkers Joppe Veul en Inge Kersten

Deel dit project

Deel dit project op Facebook Deel dit project op Twitter Deel dit project op LinkedIn