Veenatelier Places of Hope: over het Lage Midden van Friesland

Aanleiding

De tentoonstelling Places of Hope neemt je mee langs verbeeldingen van een hoopvolle morgen, naar bijzondere plekken en laat je kennismaken met tientallen inspirerende Landmakers: mensen die met hun projecten vormgeven aan onze leefomgeving en hoop en inspiratie bieden voor een duurzame toekomst.

Ateliermeester

Parallel aan de tentoonstelling zijn er in de afgelopen maanden twee ateliers georganiseerd, allebei begeleid door Jandirk Hoekstra als ateliermeester. Het Veenatelier richtte zich specifiek op de problematiek van het Friese Veenweidegebied en de perspectieven voor landbouw, water, recreatie en natuur in dit gebied.

Aanpak

Hoe ziet de aanpak van de veengebieden in het Lage Midden van Fryslân er uit als de voorbereiding van het Friese watersysteem op de toekomst en de beperking van de CO2-uitstoot door vernatting van het veen leidend zouden zijn? Met onder andere die vraag hebben onderzoekers, ontwerpers en betrokken instanties zich in het Places of Hope atelier intensief bezig gehouden.

PLACES OF HOPE

Het resultaat is een publicatie, het boek: Weerbaarder, guller en attractiever. Naar een nieuwe aanpak voor het veen in het Lage Midden van Fryslân en een bijdrage aan de tentoonstelling. Aan het atelier werkten mee Peter de Ruyter, Buro Sant en Co, Wageningen Economic Research, Living Lab natuurinclusieve landbouw, Planbureau voor de Leefomgeving, Wetterskip Fryslân en Provincie Fryslân.

Resultaat

Watersysteem

Door de peilverlaging in het veengebied en de bemaling van de diepe veenpolders wordt de toestroom van diep grondwater versterkt. Hierdoor verdrogen natuurgebieden, wordt zoute kwel aangetrokken uit de Waddenzee en degradeert de vruchtbaarheid van de bodem. Bij de oxidatie van het veen komt daarnaast veel CO2 vrij.

Meer ruimte voor water

Een toekomstbestendig watersysteem betekent vooral het creëren van ruimte om het gebiedseigen zoetwater langer vast te houden en vertraagd af te voeren. Dit kan door boezems, en daarmee bergingscapaciteit, te vergroten, het beeksysteem natuurlijker te maken en het vernatten van de diepe polders om tegendruk te bieden aan kwel.

Robuust

Door te denken vanuit een toekomstbestendige watersysteem en de bodemopbouw ontstaat een nieuwe ruimtelijke ordening van productieomstandigheden voor het gehele Lage Midden. De resultante is dat de bodemdaling wordt afgeremd – en in delen zelfs kan worden gestopt – en dat de CO2-uitstoot fors verminderd.

Opbrengsten

De vermeden CO2-uitstoot door deze aangepaste vormen van landgebruik is aanzienlijk. De ‘opbrengst’ in vermeden klimaatlast kan oplopen tot 30 miljoen euro per jaar bij een CO2-prijs van 30 euro per ton. Het atelier suggereert gebieds- garantiefondsen die worden gevoed vanuit de ‘opbrengsten’ om de benodigde aanpassingen te financieren.

Goed boeren

Ook wordt er de ontwikkeling van natter ‘hooiland’ voorgesteld voor de productie van voer, wat ook de weidevogels, biodiversiteit en ruimtelijke kwaliteit ten goede zal komen. Berekeningen laten zien dat de voer- en mestbalans van de boeren sluitend kan worden en het goed boeren blijft in het Lage Midden.

Waarden

In het Lage Midden kan niet alleen de toekomstige boer een goede boterham blijven verdienen. Het wordt ook een veel aantrekkelijker en toegankelijker uitloopgebied wordt voor inwoners van omliggende stedelijke gebieden als Drachten, Heerenveen, Sneek en Leeuwarden.