Windstudie Arnhem

Aanleiding

Arnhem is al geruime tijd bewust bezig met energiebesparing en duurzame energieproductie. Zij doet dit niet alleen samen met partners in de regio.Op regionaal niveau is gewerkt aan de Routekaart De Groene Kracht en op stadsniveau is het programma New Energy Made in Arnhem gestart. Hiermee heeft Arnhem haar ambities en aanpak duidelijk uiteengezet. Een logische vervolgstap in dit proces vormt onze Ruimtelijke Verkenning, met een focus op de ruimtelijk mogelijkheden en kansen voor windenergie vanuit een ontwerpende benadering.

Aanpak

Voor deze opdracht borduurden we samen met ROM3D verder op de Energiepotentiekaart van de gemeente Arnhem. In plaats van windenergie nogmaals ruimtelijk te toetsen, keken we juist naar de ruimtelijke mogelijkheden en kansen. De verkenning is verder uitgevoerd op basis van twee windateliers. In deze ateliers zijn de ontwerpbenaderingen onderzocht op toepasbaarheid in Arnhem. Bij de windateliers waren ambtenaren vanuit de gemeente Arnhem en de provincie Gelderland en initiatiefnemers aanwezig.

Virtuele kijk op ruimtelijke impact

De ruimtelijke impact van windturbines in het landschap is via geavanceerde digitale animaties en een 3D-model zowel binnen als buiten de gemeentegrenzen in beeld gebracht en beoordeeld. Hierdoor konden zowel vanuit vogelvlucht als vanaf maaiveld opstellingsvarianten worden onderzocht. Onze studie is op deze manier een ruimtelijk afwegingskader: met aandachtspunten voor het behoud en ontwikkelen van ruimtelijke kwaliteit, en met richtlijnen voor het verlenen van planologische medewerking aan zowel bestaande als nieuwe initiatieven.

Resultaat

Landschap vraagt om zorgvuldigheid

De gemeente Arnhem beschikt over een groot landschappelijk kapitaal. Mede doordat het rivierengebied en de Veluwe elkaar hier op een bijna dramatische wijze raken is een landschap ontstaan dat een bijzonder aantrekkelijke leefomgeving vormt. Uit de verkenning blijkt dat niet elk landschapstype even geschikt is voor de plaatsing van windturbines. Uitwerkingen in het 3D-model wijzen uit dat wat op de kaart of vanuit één standpunt een zekere logica heeft, vanuit andere standpunten en vanuit beweging een onduidelijk of zelfs onwenselijk beeld kan opleveren.

Alternatieven zoeken

Zo zijn de Veluwse gradiënt, de rivierzone en poldergronden nog niet uitgesloten, maar deze landschapstypen zijn extra gevoelig voor de inpassing van windturbines. Op de Veluwse gradiënt vraagt de fijnmazige diversiteit van het landschap bij voorkeur om kleinschaligere en gemengde vormen van hernieuwbare energieopwekking, zoals een combinatie met zonnevelden of biomassateelt.

Combineren

De grootschalige landschapsstructuur van het Veluweplateau is eerder een voorbeeld van een geschikte drager voor een zwerm van windturbines. Een “windbos” zou bijvoorbeeld hier kunnen bijdragen aan de omvorming van monoculturele productiebossen tot duurzame, ecologisch interessante loofbossen. Daarnaast kan hier nog beter worden gekeken naar (een beperkte) koppeling met infrastructuur.

Kansrijk

De kassencomplexen en bedrijventerreinen aan de rand van de stad zijn van dusdanige schaal dat de plaatsing van windturbines hier een goede optie is. De hoge energievraag van met name glastuinbouw combineert daarnaast mooi met het energieaanbod van de turbines. Wanneer hier echter clusters gaan ontstaan, dan is het zaak om doormiddel van een groeimodel en 3D visualisaties de ruimtelijke impact en kwaliteit te blijven monitoren.

Inhoudelijke bijdrage

Voormalig medewerkers Joppe Veul, Jasper Hugtenburg en Jan Wilbers