De Energielinie

Aanleiding

Deze publicatie is het resultaat van een verkenning naar de (on)mogelijkheden van vormen van energieopwekking binnen de SvA en de NHW. De Energielinie is een ontwerpend onderzoek naar de inpassingsmogelijkheden van energiewinning, met de ambitie om een nieuwe betekenisvolle laag aan het cultuurlandschap toe te voegen. De spanning tussen instandhouding en transformatie is opgezocht. Hiermee brengt ze scherpte in de vraag: hoeveel verandering kan dit erfgoed aan, zonder haar integriteit en authenticiteit te verliezen?

Het gaat erom te opereren naar de geest van het beleid: behoud door ontwikkeling. En naar de geest van de plek: Genius Loci. Energie en erfgoed zijn geen natuurlijke bondgenoten, maar door energie en erfgoed in gebiedsontwikkelingen te koppelen aan ontwerp en organisatie ontstaat een krachtig instrument waarbij energie dienend kan zijn aan het erfgoed, en andersom.

Aanpak

Deze publicatie is het resultaat van intensief ontwerpend onderzoek naar de mogelijkheden voor respectvolle inpassing van hernieuwbare energie in het werelderfgoed de SvA en het potentiële werelderfgoed de NHW. De studie biedt aanknopingspunten voor inpassingsopgaven, zowel binnen deze gewaardeerde linies als elders in het cultuurlandschap.

Eén van de uitgangspunten van het onderzoek was dat het onderhavige erfgoed zich niet zal onttrekken aan de ruimtelijke transformatie die de transitie van fossiele naar hernieuwbare energiebronnen met zich mee brengt. Deze transformatie wordt in deze studie gezien als een kans om het erfgoed te behouden en te versterken, met name in de delen die momenteel onder druk staan door andere ruimtelijke ontwikkelingen.

Resultaat

Beleefbaarheid

Door gerichte toepassing van hernieuwbare energie op specifieke plekken kan het grotendeels aan het oog onttrokken militaire erfgoed beter beleefbaar gemaakt worden. Bijvoorbeeld door, middels het verhogen van het grondwaterpeil in combinatie met biomassateelt, het natte karakter van delen van het inundatiegebied weer zichtbaar te maken. Of door het zelfvoorzienende karakter van de forten te benadrukken met het in de directe omgeving opwekken van de eigen energiebehoefte.

Voorbeelduitwerkingen

In dit boek wordt, middels een aantal prikkelende voorbeelduitwerkingen, de discussie over wat wel en niet wenselijk is aangescherpt. Ook laat het boek zien dat richtinggevende strategieën houvast kunnen bieden om de juiste ingreep op de juiste plek te doen. En dat aan de hand van deze strategieën verschillende bouwstenen ontwikkeld kunnen worden, waarmee een door energie verrijkt erfgoed gerealiseerd kan worden.

Verdienmodel

Door op sommige plekken in het linielandschap op grotere schaal hernieuwbare energie op te wekken ontstaat een serieus verdienmodel, waarvan de opbrengsten weer ten goede kunnen komen aan de delen van de linies die wel een opknapbeurt kunnen gebruiken. Mits goed georganiseerd, biedt hernieuwbare energie dus de mogelijkheid om geheel of gedeeltelijk ‘de eigen broek op te houden’ en dus minder afhankelijk te zijn van op termijn onzekere geldstromen. Dat geldt ook voor andere landschappen buiten de linies.

Energie en erfgoed

Hoewel de relatie tussen erfgoed en hernieuwbare energie zeker niet altijd vanzelfsprekend is, kunnen ze elkaar vaak verrassend goed verdragen én kunnen ze veel aan elkaar hebben; als leesbaar en zelfbewust erfgoed, of als energielandschap met cachet.

Download het boek >

RO Magazine artikel >

Artikel tijdschrift RCE >

INHOUDELIJKE BIJDRAGE

Voormalig medewerkers Joppe Veul en Jasper Hugtenburg