De Lymen: buitendijkse natuurontwikkeling

Doel

Tussen Batenburg en Appeltern ligt een uiterwaard genaamd De Lymen. De landbouwpercelen van deze uiterwaard zijn door Natuurmonumenten opgekocht om te veranderen in een natuurlijke rivieroever. Een nevendoel is om hierbij meteen ook enkele centimeters waterstandsdaling te realiseren. Dit kan door de uiterwaard af te graven en ook enkele watervoerende geulen te realiseren. H+N+S Landschapsarchitecten is gevraagd om voor deze natuurontwikkeling een ontwerp te maken, waarbij ook de recreatieve beleving van het nieuwe natuurgebied de nodige aandacht krijgt.

Concept

Bij het graven van nevengeulen is het gebruikelijk om middels reliëfvolgend ontkleien de oorspronkelijke geulen in de onderliggende zandbedding weer zichtbaar te maken. In De Lymen bleken deze structuren in de ondergrond afwezig, waardoor andere aanleidingen voor het definiëren van de geulen gezocht moesten worden. Die werden gevonden aan de overkant van de rivier. De daar in ontwikkeling zijnde natuurgebieden kennen enkele nevengeulen, die door de oogharen kijkend door te trekken zijn naar De Lymen. Zo maken de natuurgebieden aan weerszijden van de rivier visueel contact met elkaar. Door verder enkele te handhaven hoogwatervrije terreinen te verbinden met een bestaande aanberming tegen de dijk werd langs de dijk een samenhangende hoogwatervrije zone gecreëerd die dienstdoet als hondenlosloopgebied en in de toekomst mogelijk ook ruimte biedt aan een hoogwatervrij fietspad.

Uitwerking

Het concept is in een aantal rondes uitgewerkt tot een definitief ontwerp, waarbij steeds ook de hydraulische effecten zijn doorgerekend. Het uiteindelijke plan kent een gradiënt van natuur- naar cultuurlandschap, waarbij vooral het oostelijke deel gekenmerkt wordt door een sterkere natuurlijke dynamiek. De voor dit deel van de Maas kenmerkende bakenbomen blijven daarbij gehandhaafd. Een avontuurlijk netwerk van gemaaide struinpaden en stapstenen over de drempels van de geulen zorgen voor een dynamische beleving van het natuurgebied.

Het natuurgebied De Lymen is vrij toegankelijk voor wandelaars en richt zich op extensieve recreatie. Dit wordt gefaciliteerd met stapstenen over lagere (en dus periodiek natte) delen, rustpunten en een aanlegstrandje voor kano’s op de Maas. De stapstenen zijn zo ontworpen dat deze goed beloopbaar zijn, maar toch ook enige concentratie vragen.

Vervolg

Het door H+N+S Landschapsarchitecten opgeleverde definitieve ontwerp wordt uitgewerkt naar een uitvoeringsontwerp, waarbij met name de ontgronding en de kwelsituatie in relatie tot de dijk bijzondere aandacht krijgen. H+N+S Landschapsarchitecten heeft daartoe als onderdeel van het definitief ontwerp reeds een aantal technische tekeningen en profielen opgeleverd, waarin zaken als ondergrond en dijkprofiel nader geduid zijn.