Energie + Landschap
Een energie-neutraal eiland in 2030. Zie daar de ambitie van de jonge gemeente Goeree-Overflakkee. Terecht vroeg de gemeente zich af wat de ruimtelijke implicaties daarvan zijn. H+N+S heeft de opties op een rijtje gezet en met de gemeente een visie ontwikkeld op de wijze waarop duurzame energie op het eiland kan worden ingepast.
Voor de omvangrijke windenergie-op-land opgave had de Provincie Zuid-Holland al haar oog op Goeree-Overflakkee laten vallen. Maar wind is niet de enige potentiële hernieuwbare energiebron op het eiland. Ook zon, biomassa en getijdenenergie bieden mogelijkheden. De vraag was met name om deze energieopties in hun onderlinge samenhang én in relatie met het landschap te bekijken.
In het open landschap van Goeree-Overflakkee is in theorie meer dan voldoende ruimte om invulling te geven aan de genoemde ambitie. Maar tegelijkertijd wordt deze ruimte ook door deze invulling met energie beïnvloedt. Juist de karakteristieke openheid komt daarmee in het geding. Delen van het landschap zullen een landschappelijke transformatie ondergaan, hetgeen ook weer invloed heeft op bewoners en recreatie.
hernieuwbare energie vraagt ruimtelijke sturing
Niet alleen de opgave, maar ook de middelen waarmee hernieuwbare energie gestalte krijgt zijn groot. Lokale ingrepen op het gebied van wind- of getijdenenergie hebben vaak een verstrekkende invloed op het omringende landschap. Met louter opportunisme en zonder ruimtelijke sturing wordt het een ratjetoe. Met name op het gebied van windenergie dient een helder en robuust plaatsingsconcept geformuleerd te worden.
Wat is er om te beginnen allemaal mogelijk? Niet alleen de potentiële energieopbrengst is verkend, maar vooral ook de potentiële wijzen waarop energie in het landschap kan worden verankerd. Door sterker op energie en/of ruimte te sturen ontstaan vier verschillende denkrichtingen over inpassing van hernieuwbare energie:
Deze denkrichtingen vormden input voor ateliers met de projectgroep. Deze exercitie maakte de baten van ruimtelijke sturing inzichtelijk. Ook werd duidelijk dat ruimtelijke concentratie van energie op één plek op het eiland niet gewenst is, maar dat een homogene verspreiding ook niet tot een wenselijk resultaat leidt.
Het blijkt nodig noch wenselijk om voor alle energieopties één denkrichting an te houden. Immers, zowel de logistiek als de ruimtelijke impact van bijvoorbeeld biomassavergisting hebben een heel ander karakter dan die van windenergie. Voor biomassa blijkt een pragmatische benadering het beste resultaat op te leveren, waarbij met name locatiefactoren leidend zijn. Voor zonne-energie gaat het vooral om het stimuleren en reguleren van particulier initiatief (opportuniteiten). En getijdenenergie biedt de beste kansen voor het creëren van een zekere monumentaliteit.
Voormalig medewerkers Marieke Brouwer en Joppe Veul
