dijk + ruimtelijke kwaliteit

Handreiking Ruimtelijke Kwaliteit Dijkversterking Tiel

Waterveiligheid is de basis van de dijkversterking in Tiel, maar dit biedt ook de kans om een samenhangend ontwerp te maken voor de dijk en haar omgeving. Continuïteit van de groene keringen en herkenbaarheid van de historische stadswallen zijn hiervan de dragers. Daarnaast kan meer ingezet worden op eenheid in materialisatie en de vormgeving van de dijkelementen (trappen, coupures, etc.). Ook liggen er kansen om de kwaliteit van de omgeving van de dijk te versterken.

AANLEIDING

Net als alle primaire keringen in Nederland is de waterkering langs de stad Tiel volgens de Waterwet getoetst op hoogte, stabiliteit, en doorlaatbaarheid (piping). Daaruit blijkt dat dijkversterkingsmaatregelen nodig zijn. Deze vallen onder het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Momenteel bevindt het project zich in de ‘verkenningsfase’. Het belangrijkste doel van deze fase is om de precieze omvang (scope) van de dijkversterking te bepalen, waarmee ook de gevolgen voor bewoners, gebruikers, en omgeving inzichtelijk zullen worden. Samen met deze belanghebbenden verkennen we in deze fase de wenselijke oplossingsrichtingen en er wordt een handreiking ruimtelijke kwaliteit opgesteld.

Hoe kunnen de kernkwaliteiten en kansen van het dijklandschap van tiel worden benut bij de dijkversterkings-opgave?

De ambitie is om bij de dijkversterking het contact tussen Tiel en de Waal te versterken. Het behouden en beter zichtbaar maken van de (deels verloren gegane) historische vestingwallen van Tiel is daarbij een belangrijke opgave. Voor de groene keringen aan de oost- en westzijde van de vestingwallen staat continuïteit van de noordelijke Waaldijk als lange landschappelijke lijn voorop.

AANPAK

De huidige kwaliteiten en kansen zijn in beeld ge.bracht en vormen de basis voor de visie. Per deel.traject wordt vervolgens op meer detail ingegaan op de huidige ruimtelijke kwaliteiten, knelpunten en kansen en worden inrichtingsprincipes voor de dijkversterking genoemd. Voor een aantal deeltrajecten staan de kansen genoemd in onderstaande afbeeldingen.

Resultaat

Per deeltraject is steeds hetzelfde stamien gevolgd:

  • Nadere beschrijving deeltraject
  • Ruimtelijke kwaliteitsambities
  • Inrichtingsprincipes
  • Voorbeelduitwerkingen

Omstreeks 1850 is de vestingmuur op dit deeltrajct afgebroken en later is hier een aardenwal met een grastalud aangelegd als waterkering. Vermoedelijk is bij de laatste dijkversterking in de jaren ‘90 het gras vervangen door basalt. Hoewel basalt vaak wordt toegepast langs waterkeringen en in die zin niet onlogisch is, is het voor deze stedelijke context minder passend. Mogelijke alternatieven voor de ruimtelijke vormgeving van de waterkering staan hieronder verbeeld. Het zijn drie concepten, met elk een duidelijk eigen invalshoek/visie. Kies altijd voor een samenhangend ontwerp dat over de gehele lengte van de vestingwal wordt toegepast.

Voorbeelduitwerking omgeving Bellevue, schets van de huidige situatie. De hogere ligging van Bellevue aan de waterkering met uitzicht op de Waal is een belangrijke kwaliteit. Er is echter ook een aantal knelpunten. Zo loopt tussen het gebouw Bellevue en het terras het fietspad. De situatie is vanuit het gebruik van het restaurant en verkeersveiligheid niet optimaal. Het demontabele terras oogt niet hoogwaardig en het pad op de dijkkruin eindigt abrupt. Het verloop van de fietsroute, die een stuk ‘terug lust’ naar de oversteek van de Waalstraat, kan verbeterd worden.

Omgeving Bellevue: huidige situatie
Omgeving Bellevue: nieuwe situatie

Vervolg

Na de verkenningsfase volgt in 2019 de ‘planvormingsfase’. De ‘realisatiefase’ start naar verwachting in 2021. De aanbeveling is om deze nieuwe inzichten te verwerken in een Ruimtelijk Kwaliteitskader 2.0 of meteen in een Landschapsplan, behorende bij het VKA. In dit ontwerpkader worden de ontwerpprincipes middels ontwerpend onderzoek geconcretiseerd, waarbij technische- en omgevingsaspecten bij elkaar komen. Daarbij is er aandacht nodig voor maatwerk, zonder de samenhang van het dijktracé als geheel uit het oog te verliezen.