Historie + Vooruitblik
Door de ligging van Hansbeke aan de belangrijke spoorwegverbinding Brussel- Oostende zijn er in het dorp een aantal grote, ruimtelijke veranderingen op komst. Als eerste de spoorwegverbreding, waarbij de bestaande overweg zal verdwijnen en als tweede de nieuwe rondweg, die noodzakelijk is om Hansbeke bereikbaar te houden. Deze infrawerken hebben een grote impact op het dorp.
Het afleveren van de bouwvergunning voor de infrastructuurwerken gaat gepaard met de voorwaarde van Onroerend Erfgoed om een beheersplan op te maken voor het beschermd dorpsgezicht van Hansbeke. De gemeente Nevele wil verder gaan dan de verplichting van Onroerend Erfgoed door ook een masterplan voor Hansbeke op te stellen. Het masterplan, opgesteld door H+N+S Landschapsarchitecten i.s.m. Artgineering, legt de krijtlijnen vast voor toekomstige ruimtelijke projecten.
Door de 'knip' kan de verblijfskwaliteit in de dorpsstraat vergroot worden
Het masterplan stelt een ruimtelijk kader voor toekomstige ontwikkelingen, waarbij er zorgvuldig wordt omgegaan met de erfgoedwaarden en aanwezige kwaliteiten. Hiervoor zijn zes belangrijke kansen benoemd die een positieve impact op de toekomst van Hansbeke kunnen hebben. Ze vormen daarmee de basis voor de visie en de verdere uitwerking van dit masterplan.
In het proces is een compact maar intensief participatietraject ingebouwd in de vorm van ‘Studio Hansbeke’: een interactieve werkweek waarbij het studieteam, de gemeente, lokale stakeholders en burgers gezamenlijk op locatie aan de visie voor het masterplan werkten, rekening houdend met voorgaande trajecten en studies.
Het planproces voor het masterplan en het beheersplan is door het ontwerpteam zodanig vormgegeven dat het masterplan kon voortborduren op de bevindingen uit het beheersplan, en dat het beheersplan kon inspelen op de visie van het masterplan op toekomstige ontwikkelingen.
Uit de analyse en de gesprekken met inwoners kwamen de volgende kansen naar voren voor Hansbeke: de dorpsstraat, het stationplein, de parksite bij het cultuurhuis, de groene spoorcorridor, het netwerk van trage wegen en de dorpsranden. De masterplankaart hieronder geeft een eerste indruk van een mogelijk, integraal toekomstbeeld.
Het doorgaand verkeer zal in de nieuwe situatie worden omgeleid over de rondweg. Hierdoor zal er in de dorpsstraat en de aanliggende (semi)publieke ruimten weer plek zijn voor langzaam verkeer en ontmoetingen in een vitale en leefbare ruimte met voorzieningen, zoals buurtwinkels en horeca. De dorpsstraat wordt zorgvuldig heringericht met karakteristieke materialen, als drager van het belangrijkste erfgoed.
Het uitgangspunt voor de herinrichting van het stationsplein is het creëren van een eenheid. Het plein, van het spoor tot aan het cultuurhuis, wordt als één doorlopende ruimte ontworpen. Het ‘bovenplein’ (stationsplein) en het ‘benedenplein’ (de spooronderdoorgang en stopplaats) worden ruimtelijk zo goed mogelijk met elkaar verbonden; als een vloeiende overgang tussen zuid- en noordkant van het dorp.
Het cultuurhuis als publieke functie heeft een belangrijke betekenis voor de leefgemeenschap van Hansbeke. Daarom is het belangrijk dat ook het omliggende park een aangename verblijfsplek is voor bewoners. Het ensemble van cultuurhuis en bijbehorende tuin kan niet los van elkaar worden gezien, waaronder de koppeling tussen de waardevolle bomen en het bouwkundig erfgoed.
Langs beide zijden van het verbrede spoor bieden een reeks lege kavels de mogelijkheid om samen met de groene geluidsschermen één doorgaande groene structuur te vormen, met recreatieve en ecologische meerwaarde. Deze ‘groene corridor’ kenmerkt de nieuwe spooromgeving, die niet zozeer de rug keert naar de geluidsschermen, maar die deze ruimte juist in gebruik neemt en opwaardeert.
Het trage wegen netwerk is een thema dat het hele dorp raakt, zowel in het dorp in de vorm van karakteristieke kerkwegels, als buiten het dorp in de vorm van onverharde paden. Het netwerk van trage wegen is als een spinnenweb die verschillende kleine en grote (groene) ruimtes met elkaar verbindt, denk aan de parksite bij het cultuurhuis, de groene achtertuinen en weides. Doodlopende wegen dienen zoveel mogelijk te worden voorkomen.
De dorpsranden van Hansbeke zijn ‘rafelig’; het landschap ‘dringt’ op diverse plekken het dorp binnen. Het opwaarderen van de dorpsranden en het versterken van de landelijke sfeer rond het dorp is bij uitstek een thema dat gecombineerd moet worden met andere ontwikkelingen rond het dorp, zoals de woningopgave op de bouwgronden langs de rondweg.
Voormalig medewerker Astrid Bennink
