Zonnevelden Zuid-Holland

Aanleiding

In het huidige beleid voor zonne-energie verkiest de Provincie het opwekken van zonne-energie binnen bestaand stads- en dorpsgebied, bijvoorbeeld op daken. Buiten bestaand stads- en dorpsgebied is de houding terughoudend en gaat de voorkeur uit naar meervoudig ruimtegebruik op een aantal voorkeurslocaties (agrarische bouwblokken, infrastructuur, stortplaatsen, restruimten). In deze verkenning zijn de mogelijkheden voor de inpassing van zonne-energie op deze provinciale voorkeurslocaties onderzocht.

Aanpak

Een zonneveld bestaat uit verschillende ruimtelijke aspecten en randvoorwaarden. Inzicht in o.a. de opbouw van een zonneveld, de oriëntatie, organisatie, functiecombinatie, kostenverdeling en de terreininrichting is essentieel om met passende voorstellen te komen voor de uitwerking van de verschillende voorkeurslocaties. Daarvoor heeft H+N+S ‘de bouwstenen van het zonneveld’ in beeld gebracht.

Ruimtelijke verkenning van 7 type locaties

Naast de provinciale voorkeurslocaties is een aantal andere type locaties onderzocht, die volgens H+N+S ook kansen bieden: glastuinbouw, stads- en dorpsranden en energielandschappen. Ook wordt ingegaan op de mogelijkheden van zonnevelden als tijdelijk gebruik van gebieden in transitie, die nu geen passend gebruik kennen: ‘pauzelandschappen’.

Typering, spelregels en voorbeelduitwerkingen

De provinciale voorkeurslocaties zijn doormiddel van GIS analyse op kaart gezet, zodat inzichtelijk wordt om welke locaties en arealen het precies gaat. Vervolgens zijn deze locaties getypeerd en zijn er spelregels ontwikkeld voor de plaatsing van zonnevelden. Deze zijn aan de hand van een voorbeelduitwerking geconcretiseerd.

Resultaat

Agrarisch bouwblok

Op het agrarisch bouwblok is veel potentiële ruimte voor kleinschalige zonnevelden. Per landschapstype zijn ruimtelijke spelregels nodig. Om de balans te bewaren is het ook van belang dat energieopwekking niet de hoofdfunctie van het agrarisch bedrijf wordt.

Infrastructuur

Infrastructuurlijnen zijn vaak kwetsbaar voor verrommeling ten koste van de beleving van het landschap. Daarom is zorgvuldige afweging en inpassing nodig. ‘Eyecatchers’ bij knooppunten, geluidsschermen en parkeerplaatsen bieden kansen. Lange lijnvormige opstellingen zijn minder wenselijk.

(Voormalige) stortplaatsen

Bij actieve stortplaatsen zijn er vaak plannen in de maak voor (recreatieve) herbestemming waar de combinatie met zonne-energie potentieel mogelijk is. Voormalige stortplaatsen bieden weinig kansen omdat ze vaak al een nieuw gebruik hebben of onherkenbaar zijn in het landschap.

Pauzelandschappen

Een haalbare businesscase voor een zonneveld houdt de termijn van circa 15 jaar in, maar voor ruimtelijke ontwikkeling is vaak een kortere termijn wenselijk. De mogelijkheid om zonnevelden tussentijds te verplaatsen naar een ander perceel of op de daken van te ontwikkelen bebouwing kan een oplossing bieden.

Glastuinbouw

Op de daken van kassen ligt op de lange termijn potentieel veel ruimte, maar om deze ruimte te benutten is verdere technische ontwikkeling van de panelen nodig. De ruimte op waterbassins en in de groene tussenruimtes is zeer beperkt.

Stads- en dorpsranden

Clustering van zonnevelden in de stads- en dorpsranden draagt bij aan het behoud van een open landschap en biedt kansen voor betrokkenheid van omwonenden bij duurzame energieopwekking. Een integraal landschapsplan en een zorgvuldig participatieproces zijn daarbij onontbeerlijk.

Energielandschappen

Het combineren van meerdere vormen van duurzame energieopwekking biedt praktische voordelen en vergroot de herkenbaarheid van de energietransitie. Passende inpassing in het open landschap vraag om een integraal ontwerp binnen een bredere gebiedsopgave.

Bij veel locatietypen gaat het om overwegend kleine arealen wat kan leiden tot een onsamenhangend geheel. Het verdient de aanbeveling als Provincie een overkoepelende visie te ontwikkelen waarin zonne-energie binnen BSD en grotere veldopstellingen ook meegenomen worden. Iedere locatie is uniek en specifieke aandacht voor afweging en zorgvuldig ontwerp is daarom noodzakelijk.