Rivierduin + Senioren-woningen
Op een rivierduin tussen Maas en Waal in Gelderland ligt de historische Heerlijkheid Horssen, naast het gelijknamige dorp. Het landgoed van bijna 23 hectare krijgt nieuwe bewoners. De initiatiefnemers willen er een woongroep met voorzieningen voor senioren huisvesten. De plannen zijn een kans voor de revitalisering van het verwaarloosde terrein.
Het initiatief met bijbehorend programma (o.a. een carport, schuren, opslagruimte, ruimte voor onderhoudsmaterieel, een gemeenschappelijke kas) vraagt om een zorgvuldige inpassing, zodat de kwaliteit van het Landgoed weer kan gaan groeien. H+N+S maakte een ruimtelijke visie voor het gehele terrein, als basis voor de inpassing van de ‘rode’ functies.
Heerlijkheid Horssen is van oorsprong een versterkte hoeve: haar geschiedenis gaat ver terug. Op de oudst bekende tekening van het landgoed is een geometrische terreinopzet te zien. In de negentiende eeuw is het landgoed ‘verlandschappelijkt’. De afgelopen decennia is Landgoed Horssen verwaarloosd geraakt: het oorspronkelijke hoofdhuis is verdwenen en er resten slechts sporen van de oorspronkelijke formele en landschappelijke tuinstijl.
Een landschappelijke as loopt als scenic route naar het erf, langs deelgebieden met een eigen kleur.
De basis voor de ruimtelijke visie van het landgoed komt voort uit de historische kwaliteiten. Daar bouwen we op door, soms met een eigentijdse draai maar altijd recht doend aan de historische waarde van het totale ensemble. De bedoeling is om de vervallen heerlijkheid een heldere opzet te geven met een natuurlijke scheiding van het private en het openbare deel. Het openbare gebied wordt voor een breed publiek interessanter gemaakt. Het inpassingsplan van de functies die nodig zijn voor bewoning komt voort uit de ruimtelijke hoofdstructuur van het totaal.
De gemeente Druten had naar aanleiding van het initiatief twee vragen. De eerste met betrekking tot de exacte ruimtebehoefte en de zorgvuldige inpassing daarvan in het historische landgoed. De tweede betrof het leveren van een nadere ecologische onderbouwing. Deze aspecten zijn gevat in een 'quick scan ruimtelijke visie' en een 'quick scan flora & fauna’. Laatste is uitgevoerd door Buiting Advies.
De terreinkwaliteiten van verschillende tijdslagen zijn onderzocht, daarna is bepaald hoe deze tezamen een sterke, nieuwe ruimtelijke opzet kunnen vormen. Vervolgens is aan de hand van de ruimtelijke visie voor het totaal de plek voor bebouwing bepaald. In samenspraak met de opdrachtgever zijn de voorgestelde functies voor bestaande gebouwen heroverwogen. Uiteindelijk heeft het historische washuis, als een van de mooiste plekken, de bestemming B&B en logeerhuis gekregen, en is de bewoning door zorgverleners verplaatst naar de schuur nabij het hoofdhuis op het private deel.
De verlandschappelijkte middenas is de belangrijkste ruimtelijke drager van het terrein. De oude dwarsas markeert – veel duidelijker dan nu het geval is – het openbaar en niet-openbaar toegankelijke deel.
De hoofdas willen we verbijzonderen, door de plattegrond van het verdwenen hoofdhuis in het terrein zichtbaar te maken. De monumentale eik en het washuis spelen een belangrijke rol in de compositie van de as als ‘scenic route’. Verder stellen we voor om de beide randen van deze centrale ruimte met bijzondere beplanting te versterken. Door de subtiele plaatsing van beelden kunnen de centrale ruimte en de overige parkdelen – in de bosgebieden aan weerszijden, de een natuurlijker de ander parkachtiger van aard – tot een aantrekkelijke wandeling gekoppeld worden.
Begin april wordt de kap van het hoofdhuis van Landgoed Horssen gerestaureerd (met balkhout afkomstig van eiken op het terrein). Het opsplitsen van het hoofdgebouw in appartementen is half januari 2016 door de monumenten-/welstandscommissie goedgekeurd. Op dit moment wordt door de opdrachtgever gewerkt aan het samenstellen van de aanvraag voor de omgevingsvergunning. Nadat het hoofdgebouw is verbouwd (planning ca. 2 jaar) wordt de aandacht gericht op de aanpak van het parkterrein.
