Visitekaartje + Vizier op landschap
Autosnelwegen zijn met de vele gebruikers per dag te beschouwen als belangrijke visitekaartjes van Nederland. De snelweg is een publieke ruimte waarin we vaak vertoeven. Dan is het niet gek dat we willen dat de wegen en hun omgeving kwaliteit hebben.
Project ViA15 omvat de aanpassing (verbreding) van de A15 vanaf knooppunt Valburg tot knooppunt Ressen, de ombouw tot snelweg van het stuk autoweg tussen Ressen en de aansluiting bij Bemmel, de doortrekking van de A15 als geheel nieuwe weg vanaf de aansluiting Bemmel tot en met de aansluiting op de A12 (Oudbroeken), plus de aanpassing van de A12 op het traject tussen de aansluiting Duiven en knooppunt Oud-Dijk.
H+N+S maakt het landschapsplan voor ViA15. Het landschapsplan – en ook het later op te stellen esthetisch programma van eisen - vormt een bijlage bij het (Ontwerp) Tracé Besluit en is een contractstuk bij de aanbesteding. Het landschapsplan bestaat uit een visiedeel (visie op de inpassing) en een plandeel (bestaande uit een beschrijving/toelichting van de voorgestelde maatregelen met korte motivatie plus een kaartenset, schaal 1:2500).
De doortrekking van de A15 is een bijzondere ruimtelijke opgave die verder gaat dan een puur infrastructurele, ruimtelijke of landschappelijke opgave.
Het landschapsplan vormt – samen met het ePvE - onderdeel van het aanbestedingsdossier. Het geeft aan welke randvoorwaarden gelden voor de inpassing en vormgeving van de A15 en A12 binnen het project ViA15, rekening houdend met landelijke en regionale beleidslijnen en de ruimtelijk-landschappelijke kenmerken ter plaatse. Er moet rekening gehouden worden met de beleving vanuit de bewoners en gebruikers van de omgeving en die vanuit de weggebruiker. Het gaat daarbij om de vormgeving van de verschillende bouwkundige onderdelen afzonderlijk, maar ook om het samenhangend ontwerp en inpassing van het gehele tracé in de omgeving.
Al in 2008 - voor het uitkomen van de startnotitie Trajectnota/MER - maakte H+N+ S voor de gemeenten Duiven en Zevenaar de ‘Gebiedsvisie A15’, bedoeld als ruimtelijke agenda en input voor de onderhandelingsgesprekken met Rijkswaterstaat. Voor het opstellen van deze Gebiedsvisie is samengewerkt met het Plattelandshuis Achterhoek Liemers die bij diverse gebiedspartijen de ideeën en wensen hebben geïnventariseerd. Om de leefbaarheid te kunnen garanderen is in de visie voorgesteld de A15 plaatselijk te verdiepen en in te pakken.
Provincie en een aantal gemeenten hebben in 2014 besloten een eigen ruimtelijk kwaliteitsplan te maken. Door dit proces zoveel mogelijk gelijk op te laten lopen met het proces van inpassingsvisie en landschapsplan is gepoogd een optimale afstemming te borgen. Het RKK is geen formeel kader voor het Landschapsplan; toch is het doel geweest de documenten RKK en landschapsplan inhoudelijk zoveel mogelijk af te stemmen. Hiertoe is divers overleg met de opstellers gevoerd.
Het landschapsplant bestaat uit twee delen. Eerste deel betreft de inpassingsvisie. Deze start met een korte beschrijving van het ontvangende landschap, inclusief een beschrijving van de belangrijkste gebiedskwaliteiten en een overzicht van het belangrijkste beleid en ontwikkelingen. Op basis van de inpassingsvisie is in deel II het landschapsplan toegelicht, met een beschrijving in tekst plus ondersteunende beelden, per deelkaart (in totaal 15).
De bovenliggende ambitie voor het project ViA15 is van de doorgetrokken A15 (en in iets mindere mate ook de A12) een weg te maken volgens de laatste inzichten ingepast en zorgvuldig vormgegeven. Doel is een zorgvuldig in het landschap ingepaste weg met een aangename belevingswaarde voor weggebruikers en omwonenden. In concreto gericht op de volgende 4 subambities.
De ViA15 is een zo goed mogelijk ruimtelijk ingepaste weg; vanuit de omgeving gezien is de weg zo min mogelijk aanwezig in het beeld/de beleving (door onder andere zo min mogelijk zicht op de weg en bijbehorende zaken) dan wel versterkt de weg het landschapsbeeld of -karakter. De weg is geen fremdkörper maar ‘landt’ in het landschap (perspectief van de omwonende).
De ViA15 is een fijne en rustige (qua wegbeeld, en dus veilige) weg om op te rijden (perspectief van de weggebruiker). De directe omgeving van de weg is een zorgvuldig ontworpen infra-landschap met een hoofdzakelijk groene signatuur en eenduidig/rustig wegbeeld en smaakvolle zorgvuldig ontworpen maar ingetogen vormgegeven kunstwerken. Het omgevende landschap wordt maximaal ingezet in de beleving van de weggebruiker (tenzij onverenigbaar met subambitie 1).
De barrièrewerking van de ViA15 wordt verminderd/geminimaliseerd en de ViA15 is maximaal ingepast. Landschappelijke verbanden en structuurlijnen (ruimtelijk-historisch, ecologisch, recreatief, hydrologisch, enz.) lopen maximaal door, worden gerespecteerd, versterkt of zelfs hersteld: verbetering van de dooradering is gewenst, in ieder geval geen verslechtering (perspectief van het landschap als systeem).
Het gegeven van de kruising van rijksweg (A15) met waterweg (Pannerdensch Kanaal), beiden van de hoogste orde, vraagt om een bijzondere ruimtelijke uitwerking en passende landschappelijke markering (perspectief van de de brug als majeur landschappelijk ‘moment’). De brug markeert het einde/begin van het landschap van de Betuwe en tegelijkertijd ook de overgang van natuurgebied de Gelderse Poort naar het stedelijk gebied van Arnhem. Dit zonder echter een ‘schreeuwend icoon’ te zijn. De brug is een ingetogen kunstwerk in de civieltechnische traditie van Rijkswaterstaat.
De geformuleerde ruimtelijke ambities laten zich op verschillende wijze per deelgebied doorvertalen in concrete principes. Voor ViA15 geldt niet één generiek concept maar wordt maatwerk voorgestaan: gestreefd wordt naar een gebiedsgerichte en gebiedsdekkende aanpak waarbij de stedenbouwkundige en landschappelijke context leidend is voor de hoofdkeuzes. De ViA15 bestaat uit vier deelgebieden, die ieder een eigen karakter krijgen en (deels) andere ontwerpuitgangspunten en -principes.
Lees meer
Voormalig medewerker Arjen Meeuwsen
