Pilot klimaatslim bos in Winschoten

Aanleiding

Pilotproject klimaatslim bos Winschoten is uitgevoerd in het kader van het ‘klimaatenvelop’ programma 2019 van het ministerie van LNV, met als doel het vullen van een gereedschapskist voor klimaatslim bosontwerp. Stichting Probos vroeg H+N+S als partner in het ontwerpproces. Samen met belanghebbenden is een ontwerp gemaakt voor drie hectare stadsbos, dat inmiddels is aangeplant (februari 2020).

Klimaatslim bos

Bij klimaatslim ontwerp van bos spelen het klimaatadaptatie- en klimaatmitigatievermogen een belangrijke rol. Wat betreft adaptatie is een bos weerbaar als het gaat om het aanpassingsvermogen aan veranderende klimaatomstandigheden. Een structuurrijk en gevarieerd bos is beter in staat om het wegvallen van een soort op te vangen dan een monotoon bos. Ten behoeve van mitigatie kan ingezet worden op snelgroeiende soorten voor snelle CO2-vastlegging in de beplanting. Of aanplant van soorten die hout van hoge kwaliteit produceren voor duurzame toepassingen, waarmee de vastgelegde CO2 langjarig in het hout opgeslagen blijft.

Visie

Wat betreft het mitigatievermogen van nieuw bos zijn er op hoofdlijnen twee beheervormen:

1. Natuurbos. Geen beheer. CO2 wordt opgeslagen in biomassa, bodem en dood hout. Er is geen uitstoot door beheerwerkzaamheden.
2. Uitkapbos. Het sturen op toekomstbomen voor het oogsten van kwaliteitshout. Door dit hout hoogwaardig toe te passen blijft CO2 lang opgeslagen.

aanpak

Locatie

Het Deganed-terrein is een voormalig fabrieksterrein op de rand van een keileemrug: de Garst. De locatie ligt naast het eeuwenoude, natuurrijke Maintebos en een groen ingerichte oude kleiafgraving. De groengebieden worden begrensd door de linten met bebouwing en het spoor. Ze vormen geen eenheid. Op het Deganed terrein was tussen 1897 tot 2000 de Noord Nederlandse machinefabriek gevestigd. Nadat de fabriek zijn functie verloor volgde verval. Gemeente Oldambt heeft besloten het terrein een groene inrichting te geven. Deellocaties zijn gesaneerd en afgedekt met een circa 1 meter dikke lemige, zandige leeflaag.  Beeld: Topografische kaart geprojecteerd op de hoogtekaart. 1. Oude Maintebos, 2. Voormalige kleiafgraving, 3. Deganed-terrein.

Ontwerp

Voorafgaand aan het ontwerp is de groeiplaats geanalyseerd. Op basis van relevante criteria is een selectie van geschikte soorten gemaakt waar tijdens de workshop gebruik van is gemaakt. In twee groepen is samen met bewoners gewerkt aan het bosontwerp: één groep met natuurbos en de andere groep met uitkapbos als beheermethode. De omgeving is meegenomen in het ontwerp. De resultaten van beide groepen zijn in een tweede ronde samengebracht tot een eindontwerp met daarin naast de bestaande boskern een deel natuurbos en in de buitenring bos met mogelijkheid voor houtproductie.

Resultaat

Het nieuwe bos heeft een heldere indeling, met zowel natuurbos als toekomstbos plus een zone met heesters langs het spoor. Het nieuwe natuurbos ligt naast de boskern van het oude Maintebos. Langs het bestaande klinkerpad door het gebied liggen (goed bereikbaar) drie grotere vakken met ‘uitkapbos’: hier kan in de verre toekomst kwaliteitshout worden geoogst. Aan het spoor ligt een brede, ondoordringbare zone met heesters met hoge natuurwaarde. De padenstructuur sluit aan op de bestaande groengebieden en de woonomgeving. Tegenover de scouting ligt een kleine open weide, als echo van het groene dak van het scoutinggebouw. Verder zijn slimme oplossingen bedacht om het doorgaand verkeer in het bos te beperken en parkeren onzichtbaar op te lossen.

Soorten

De zone met heesters bestaat uit meidoorn, sleedoorn, lijsterbes, gewone vogelkers, krent, hazelaar, sporkehout en boswilg. Het opgaand bos bestaat uit (inheemse) eik, esdoorn, linde, robinia, tamme kastanje, witte els, boswilg, hazelaar en hulst. Er zijn drie vakken met toekomstbomen: eik met haagbeuk, robinia met haagbeuk en berk met grove den.

Vervolg

De eerste bomen zijn in februari 2020 geplant.