Landschappelijke inpassing Zeesluis IJmuiden

Aanleiding

De huidige Noordersluis bereikt in 2029 het einde van de technische levensduur. Ook is de sluis te klein geworden voor de steeds grotere zeeschepen. Een nieuwe, grotere zeesluis maakt mogelijk dat ook grotere schepen door het Noordzeekanaal kunnen varen. Zo behoudt de Amsterdamse havenregio haar internationale allure. Om de haven door te kunnen laten functioneren wordt de nieuwe sluis tussen de huidige sluizen ingebouwd.

DBFM

De nieuwe, grote zeesluis wordt 500 m lang, 65 m breed en 18 m diep. Het project is een DBFM-tender. Drie partijen waaronder het consortium Sluiswachter (Heijmans - Jan de Nul - John Laing) hebben naar de opdracht gedongen. Rijkswaterstaat heeft de bouw van de nieuwe zeesluis IJmuiden ondertussen gegund aan consortium OpenIJ.

Aanpak

Plan vormgeving

Omdat de vormgeving en landschappelijke inpassing van groot belang zijn voor de ruimtelijke kwaliteit van het sluisensemble (bestaand en nieuw) heeft de opdrachtgever gevraagd in het kader van de tenderprocedure twee producten aan te leveren: een plan van aanpak ‘Plan Vormgeving’ (procesdeel) en een voorontwerp (inhoudelijk deel). Voor het Plan Vormgeving konden geen EMVI-punten (‘fictieve aftrek’) behaald worden.

Taken en verantwoordelijkheden

Het Plan Vormgeving beschrijft hoe ruimtelijke kwaliteit en vormgeving een onderdeel zijn van het integraal ontwerp- en bouwproces en op welke wijze de esthetische kwaliteit is geborgd. De taken en verantwoordelijkheden van (landschaps)architect zijn vastgelegd. Het biedt zowel opdrachtgever als consortium een heldere leidraad voor het daadwerkelijk realiseren van de ambities op het vlak van ruimtelijke kwaliteit in de vormgeving van Sluis, bediengebouw en landschap rondom de Sluis.

Resultaat

Integraal ontwerp

In de tenderprocedure is toegewerkt naar een Voorontwerp, bestaand uit een aantal onderdelen. Vanuit een algemene visie op ruimtelijke kwaliteit wordt hierin ingezoomd op de planonderdelen behorend tot ‘De Machine‘ (sluis, sluisbediengebouw en andere sluisgerelateerde bebouwing en objecten) dan wel ‘Het Landschap’. Samen met ZJA zijn beiden geïntegreerd in een integraal ontwerp.

Overkoepelend concept

Vanuit deze integrale ontwerpgedachte zijn randvoorwaarden geformuleerd richting het technisch ontwerp, vanuit de beoogde architectonische en bouwkundige afwerking. Als onderdeel van het landschapsplan zijn onderwerpen uitgewerkt als ecologie, hoogteverschillen, oevers, infrastructuur, niet-sluisgerelateerde objecten, afrastering, markering en straatmeubilair. Vanuit een sterk overkoepelend concept zijn al deze zaken minutieus uitgewerkt en vastgelegd.

Bloemrijke vegetatie

Het ‘landschap’ vormt het verbindende element van het sluizencomplex en krijgt zo veel mogelijk een eenduidige uitstraling. Waar mogelijk komt groen in de vorm van gras, zonder bomen of struiken. Door de juiste grondslag en beheer ontwikkelt zich hier een kruiden- en bloemrijke vegetatie. Er wordt met grote groeneenheden gewerkt. De nieuwe Sluis past zo in de maat en schaal van het sluisensemble.

Zonnehelling

Op drie plaatsen kan op overtuigende wijze een groot groen talud worden toegepast. Aansluitend wordt waar mogelijk gewerkt met brede grasbermen tussen weg en fietspad. Op twee plaatsen wordt het groentalud toegankelijk gemaakt voor recreatief gebruik (als ‘zonnehelling’), in combinatie met zitmeubilair. Hier kan in een ontspannen, groene omgeving van het ‘sluisspektakel’ genoten worden.

XL zebra’s

Op diverse plaatsen is voorzien in recreatieve rustplekken/picknickplekken. Grote betonelementen, afgedekt met houten zittingen, voorzien in zitgelegenheid. Deze rustplekken worden tevens voorzien van fietsnietjes, prullenbakken en een informatiepaneel. Extra-large zebra’s (van wit thermoplast) voorzien bij de twee ‘zonnehellingen’ en bij het bediengebouw in een veilige oversteekvoorziening voor voetgangers.

INHOUDELIJKE BIJDRAGE

Voormalig medewerker Inge Kersten